اثر کمبود مواد غذایی در درختان مرکبات و نحوه جلوگیری از آن


درختان مرکبات مانند سایر درختان در طبیعت علاوه بر گاز کربنیک ، اکسیژن و هیدروژن به 15 عنصر غذائی دیگر احتیاج دارند. نیاز درختان مرکبات به عناصر مذکور از نظر مقدار و اندازه متفاوت میباشد ، چنانچه نیاز به ازت – فسفر – پتاس – منیزیم – کلسیم – در مقایسه با سایر عناصر مورد نیاز حتی به چند صد برابر می رسد ولی این اختلاف کمی است کیفی و مقدار آنها رابطه ای با مقدار برداشت محصول نخواهد داشت زیرا هر یک از این عناصر از نظر وظایفی که دارند نمی توانند جای یکدیگر را بگیرند، بنابراین مقدار تولید محصول بستگی کامل به وجود همه عناصر لازمه رشد و نسبت های معین بین آنها دارد. عامل محدود کننده رشد درخت از نظر تغذیه ، آن عنصر غذائی می باشد که در خاک در حداقل قرار دارد ، به عبارت دیگر رشد گیاه همیشه از ماده غذائی موجود در خاک که در اقلیت قرار گرفته تبعیت می کند.
بیماری درخت مرکبات در اثر کمبود مواد غذائی
وقتی یک یا چند ماده غذائی در خاک کمیاب می شود درخت به کمبود مواد غذائی دچار می گردد ، بنابراین آثار کمبودهای مواد غذائی به صورت علائمی مانند زرد شدن برگ ها – کم شدن باردهی ، کوچک ماندن میوه ها و یا خشکیدن سر شاخه ها ظاهر می شود. جهت آگاهی بیشتر به باغداران بایستی تذکر داد که درختان مرکبات به دو طریق به کمبودهای مواد غذایی مبتلا می شوند : 1 ) کمبود مطلق 2 ) کمبود مشروط
1 ) در حالت کمبود مطلق ، ماده غذائی که علامت کمبود آن در گیاه پیدا می شود، اصولاً در خاک وجود ندارد و یا مقدار بسیار کم و غیر کافی موجود است ، در این حالت معمولاً با وارد کردن ترکیب قابل جذبی از آن ماده غذائی ، کمبود و علائم کمبود برطرف شده رشد و تولید محصول عادی می شود.
2 ) در حالت کمبود مشروط ، ماده یا مواد غذایی در خاک به مقدار کافی وجود دارد ولی شرایطی در خاک موجود است که مانع از جذب آنها بوسیله درخت می گردد ، در این حالت چنانچه ترکیبات قابل جذب آن مواد به خاک افزوده شود نتیجه رضایتبخش نخواهد داد مگر اینکه ترکیبات مذکور به مقدار خیلی زیاد داده شود که آن خود مشکلات دیگری مانند به هم زدن تناسب عناصر غذائی روی اعضای هوائی درخت مخصوصاً برگ ها می باشد . در اینجا بایستی توضیح داد که تغذیه درختان از طریق محلول پاشی مستلزم شرایط زیر خواهد بود:
الف – غلظت محلول مورد مصرف بایستی به اندازه ای باشد که موثر واقع شود چه غلظت کم تاثیر مطلوب نمی دهد و غلظت زیاد سبب سوختگی اندام های گیاه مخصوصاً برگ ها می باشد .
ب ) تقریباً از ترکیبات شیمیائی همه نوع مواد غذائی برای محلول پاشی می توان استفاده نمود و این ترکیبات می تواند معدنی یا آلی باشند به استثناء فسفر که می توان از ترکیبات فسفر آلی استفاده کرد. غلظت متناسب برای عناصر اصلی بین یک دهم تا یک درصد و برای عناصر فرعی 1 تا 4 درصد می باشد و در مورد مصرف اوره برای برطرف کردن کمبود ازت غلظت محلول نبایستی از 2 درصد تجاوز نماید.
چگونه می توان کمبودهای مواد غذائی را در درختان مرکبات تشخیص داد:
می دانیم که برگ ها محل تبادلات شیمیایی عناصر غذائی می باشند،بدین جهت علائم ناشی از اختلالات تغذیه ای بدواً در برگها ظاهر می شود. برای پی بردن به وضع تغذیه ای درختان از نمونه های برگ آنها استفاده می شود. بدین طریق که برگ های شاخه های جوان بین سنین 4 تا 7 ماهگی را جمع آوری نموده، مقدار مواد غذائی موجود در آنها را اندازه گیری می نمایند سپس اعداد بدست آمده را با ارقام استاندارد ( جدول – 1 ) مقایسه می کنند. برای مشاهده جدول روی لینک زیر کنید

..........................................http://elistiyen.googlepages.com/morakabat.jpg
تشخیص علائم ظاهری کمبودها در درختان مرکبات
ساده ترین راه تشخیص کمبودهای مواد غذائی شناسائی علائم ظاهری در روی اعضای مختلف است که باغداران می توانند با کمی دقت و شناختن این علائم به عنوان کمک های اولیه در رفع مشکلات تغذیه ای باغات خود اقدام کنند ذیلا علائم برخی از کمبودهای مواد غذائی شرح داده می شود :
1 – کمبود روی ( Zn )
برگ های جوان کوچک بوده و روی دمبرگ ها به حالت جاروئی قرار دارند.
رگبرگ ها سبزه تیره و کلفت می باشند ، میوه نیز کوچک است.
2 – کمبود مس ( Cu)
برگ ها غیر عادی و ضخیم هستند و رنگ آنها سبز تیره می باشد و برگ ها روی سر شاخه ها به شکل دسته جمعی ( Roset ) قرار دارند.
دمبرگ ها دارای حفره های صمغی می باشند ، روی پوست میوه لکه های قهوه ای رنگ بزرگ با حالت شکنندگی ظاهر می شود و در داخل میوه در محل تجمع دانه ها نیز لکه های قهوه ای رنگ صمغی دیده می شود.
3 – کمبود آهن ( Fe )
سطح برگ زرد رنگ و رگبرگ ها تا آخرین مرحله رشد برگ به رنگ سبز می مانند.
4 – کمبود منگنز ( Mn )
کلروز بین رگبرگ ها با رنگ مخلوط هستند و در تمام سطح برگ لکه های کلروزه شده دیده می شود. کلروزه ( زردی ) ، تبدیل رنگ سبز به زرد می باشد.
5 – کمبود بر ( B )
رگبرگ های اصلی چوب پنبه ای شده و شکاف می خورند . تنه درختان صمغ ترشح کرده و به صورت غده هائی جمع می شوند. حد فاصل بین پوست خارجی و گوشت میوه کلفت می شود، میوه شکل طبیعی ندارد و ناهموار است و لکه های قهوه ای رنگ در این قسمت دیده می شود.
6 – ازدیاد بر ( B )
حاشیه برگ ها از قسمت نوک برگ زرد و حالت شکنندگی دارد قسمت سطح برگ به رنگ سبز است.
وضع باغات مرکبات کشور از نظر تغذیه
طبق آزمایشات انجام شده مسائل تغذیه ای یکی از عوامل محدود کننده برداشت محصول مرکبات از نظر کمی و کیفی می باشد. از عناصر اصلی تغذیه در درختان مرکبات ازت در درجه اول اهمیت قرار دارد. کمبود ازت در باغات مرکبات شمال و جنوب کشور مشاهده و به همین علت مصرف کودهای ازته در تمام مناطق ضروری می باشد.کمبود فسفر در باغات مرکبات در پایان زمستان بیش از بهار و تابستان است بنابراین بایستی کودهای فسفره را پائیز مصرف نمود.پتاس عامل محدود کننده برداشت محصول به شمار نمی آید مگر در مواقع استثنائی که مصرف کودهای پتاسی ضروری می باشد.عناصر فرعی مانند روی و بر و همچنین آهن در زرد شدن و خشکیدن سر شاخه های درختان دخالت داشته مصرف کودهای محتوی عناصر فوق نیز ضروری می باشد. در صورت مصرف عناصر غذائی مانند آهن – روی – مس – منگنز – و بر می توان املاح فلزات فوق و یا ترکیبات آلی آنها را به صورت محلول با غلظت های بین یک تا دو درصد به صورت محلول پاشی مصرف نمود.
منبع
علیرضا شیخ اشکوری و بیژن مرادی – اعضاء هیئت علمی موسسه تحقیقات مرکبات کشور
ماهنامه دانش کشاورزی - شماره 78 – تیر ماه .

1 comment:

Anonymous said...

سلام به دوست بسیار خوبم.
امیدوارم مرا به یاد داشته باشید من امید مدیر وبلاگ golirangol.blogfa.comهستم
میخواستم از شما در خواست کنم که نام سایت مجله کشاورزی را از وبلاگ خود برداشته و نام وبلاگ جدید من را با نام کشاورزکده ایران سبزتر www.iranesabztar.blogfa.com در وبلاگ خود به ثبت برسانید .
با تشکر.